Projectgroepen

Netspar brengt pensioenexperts vanuit wetenschap en praktijk bij elkaar om vanuit verschillende achtergronden te kijken naar actuele vraagstukken. Deze projectgroepen brengen afwegingen in kaart, zoeken naar overeenkomstige doelen, verkennen nieuwe onderzoeksterreinen en schetsen toekomstscenario’s. Dankzij deze brede scope leveren de projectgroepen waardevolle inzichten en vaak ook aanbevelingen voor beleidsmakers.

De Stichtingsraad adviseert elk jaar over de te starten projectgroepen. De Partner Research Council (PRC) werkt mogelijke onderwerpen uit, met als uitgangspunt de Netspar onderzoeksagenda 2023-2027.

Lopende projectgroepen

  • Integratie van duurzaamheids-en risicopreferenties

De aanvaarding van de Wet toekomst pensioenen is het officiële startsein om risicopreferentie-onderzoek en de risicohouding te betrekken bij de vormgeving van de nieuwe pensioenregelingen en bijbehorend beleggingsbeleid. Tegelijk is de wens verantwoord te beleggen een belangrijk aspect bij de inrichting van beleggingsportefeuilles. In dit kader wordt vaak deelnemersonderzoek gedaan naar duurzaamheidspreferenties. Beleggingskeuzes hebben een wisselwerking met de verhouding tussen risico en rendement. Hoewel klassieke beleggingstheorie louter is gebaseerd is op de uitruil tussen risico en rendement wordt in recente studies expliciet rekening gehouden met de mogelijkheid dat beleggers ook duurzaamheidsvoorkeuren hebben. De vraag rijst daarom in hoeverre het mogelijk en wenselijk is om duurzaamheidspreferenties te integreren in risicopreferentie-onderzoek (of tegelijkertijd te meten). In deze projectgroep ondernemen we wel een poging om beide aan elkaar te verbinden en bezien we of het wenselijk is om specifiek onderzoek te doen.

 

  • Pensioen en Echtscheiding
    Een echtscheiding (of verbreking van een partnerrelatie) heeft grote impact op het pensioen van deelnemers en hun partners. De Wet Verevening Pensioenrechten bij Scheiding (Wet VPS) en de Pensioenwet geven het wettelijke kader. In dit project staat de vraag centraal welke (praktische) gevolgen het ‘wetsvoorstel pensioenverdeling bij scheiding 2021’ heeft voor pensioendeelnemers en – uitvoerders. We analyseren de ontwikkelingen rond pensioen en echtscheiding in een breder perspectief en doen aanbevelingen voor het pensioenveld, waarbij het individu centraal staat.

Afgeronde projectgroepen

  • De gewenste governance na transitie

De huidige wetgeving geeft de mogelijkheid om te kiezen uit verschillende bestuursmodellen. Dit geeft de nodige flexibiliteit in de governance. Tegelijkertijd wordt met de WTP een nieuw pensioencontract geïntroduceerd. Een vraag die opkomt is of veranderingen in verantwoordelijkheden implicaties hebben voor de governance van pensioenfondsen. Bieden de huidige bestuursmodellen en governance voldoende keuzevrijheid om de ontwikkelingen rond het nieuwe contract te kunnen incorporeren? De veranderingen in de verantwoordelijkheden hangen samen met het pensioencontract, maar het pensioencontract heeft ook gevolgen voor het wezen / karakter van het pensioenfonds. Onder het nieuwe stelsel gaat het pensioenfonds meer dan nu het geval is lijken op een beleggingsinstelling (“assets only”). Dat is aanleiding om de wettelijk voorgeschreven governance van beleggingsinstellingen (bijv. AIFMD, maar ook de taken en verantwoordelijkheid van het intern toezicht) te betrekken in het onderzoek. Heeft die wettelijk voorgeschreven governance mogelijk ‘reflexwerking’ (zoals dat heet) voor pensioenfondsen?
Tenslotte speelt ook de vraag hoe inspraak van deelnemers, die steeds meer de uiteindelijke risicodragers worden, het beste vorm kan worden gegeven.

 

  • Begeleiden en adviseren bij pensioenkeuzes: welke rol kunnen pensioenfondsen en verzekeraars spelen?

De behoefte aan adequate advisering en begeleiding bij pensioenkeuzes zal toenemen tijdens en na de transitie. Enerzijds verandert de financiële situatie van huishoudens: er is sprake van een hogere mate van heterogeniteit in bijvoorbeeld arbeidspositie, inkomensgroei, gezinssamenstelling, voorkeuren en doelstellingen van huishoudens. Anderzijds verandert de context waarbinnen deelnemers hun pensioen opbouwen. Risico’s komen directer bij de individuele deelnemer te liggen en er komt meer ruimte voor individuele keuzes. Op korte termijn komt er met het ‘bedrag ineens’ een keuzemogelijkheid rond pensionering bij. Ook wordt de nieuwe norm Keuzebegeleiding geïntroduceerd. Met oog op deze veranderingen is het waardevol om te beschrijven waar een goed advies aan moet voldoen, en hoe pensioenfondsen en verzekeraars deelnemers na de transitie kunnen adviseren en begeleiden.
De projectgroep zal deze vraag vanuit twee kanten benaderen. Ten eerste brengt de projectgroep in kaart welke vormen van begeleiding en advisering bij pensioenkeuzes mogelijk en gewenst zijn.Ten tweede brengt de projectgroep in kaart in hoeverre en op welke wijze verschillende partijen binnen de pensioensector een rol kunnen spelen in de advisering of begeleiding van deelnemers. Lees hier het rapport. 

  • Witte vlekken/ zzp zonder pensioenopbouw
    Deze projectgroep zal verkennen welke kansen het nieuwe pensioenstelsel biedt om de omvang van de witte vlekken terug te brengen. Hierbij kijken we ook naar het verbeteren van de pensioenopbouw door zzp’ers. Maatschappelijk is er een breed draagvlak dat alle werkenden een toereikend pensioen zouden moeten opbouwen voor de oude dag, dus alle werknemers en alle zelfstandigen. Ondanks veel onderzoek en diverse rapporten blijft een grote doorbraak uit. De omvang van de witte vlek van werknemers zonder pensioenopbouw  neemt zelfs toe. Hoewel de juridische positie van een zzp’er wezenlijk anders is dan die van een werknemer, is het duidelijk dat in beide groepen de risico’s op geen pensioenopbouw zich vooral voordoen aan de onderkant van de markt.  De omvang van de witte (en mogelijk grijze) vlekken is groeiende, de pensioenpositie van veel zzp’ers blijft kwetsbaar. De projectgroep kan zelf besluiten in hoeverre beide witte vlekken (werknemers en zzp’ers) aan de orde komen of dat de focus op een van beide komt te liggen. Lees hier het rapport
  • Uitlegbaarheid:begrip, acceptatie en tevredenheid
    In deze projectgroep willen we de volgende drie vragen centraal stellen: welke kansen en risico’s zijn er in het streven naar begrip van het nieuwe pensioenstelsel? Welke kansen en risico’s zijn er in het streven naar acceptatie van het nieuwe pensioenstelsel? In hoeverre heeft de communicatie bij de introductie van het stelsel gevolgen voor de tevredenheid op lange(re) termijn? Lees hier het rapport.
  • Maatschappelijk verantwoord pensioenbeleggen
    Deze projectgroep werkt een conceptueel denkkader uit waarin helder wordt wat economisch en juridisch de rol en verantwoordelijkheid is van institutionele pensioenbeleggers in Nederland. In dit denkkader kan ook het ethische aspect in dit soort lange termijn beslissingen worden gewogen, alsmede de governance-kant. En dit vooral bezien in het licht van het prudent person principe dat de institutioneel belegger belegt in het belang van de pensioendeelnemer. Dat roept een aantal vragen op die in verschillende vorm regelmatig terugkeren: Mag de institutioneel pensioenbelegger naast risico-rendementsoverwegingen nog andere elementen meewegen bij diens invullen van het beleggingsbeleid? Zo ja, met welke overwegingen en onder welke voorwaarden mag dit dan? Wat maakt dat overwegingen als het Nederlands economisch / maatschappelijk belang anders worden beoordeeld dan MVO / ESG overwegingen? En hoe past dit in de internationale zienswijzen? Dit project betreft een verkenning van de horizon, waarbij wordt meegenomen dat er maatschappelijk al stappen zijn gezet die maken dat er in elk geval op onderdelen wel verder kan worden gedacht dan ‘slechts’ een verkenning. Lees hier het rapport.
  • Verantwoordelijkheidsverdeling in collectieve pensioenvoorziening
    Wat zijn de gevolgen van de stelselwijziging op langere termijn? in een verkenning van scenario’s voor 2036 en daarna staan mensen die pensioen opbouwen centraal. In de meeste scenario’s zijn techbedrijven belangrijk, maar ook de overheid, pensioenuitvoerders en andere partijen zien hun rollen veranderen. De betrokken partijen moeten wel waarborgen dat zij ethisch (‘eerlijk’) handelen, ook als zij gebruikmaken van de technologie die techbedrijven ontwikkelen. Tijdig verankeren in wet- en regelgeving kan hierbij helpen. lees hier het rapport 
  • Arbeidsmarkt en pensioen
    Het nieuwe pensioenstelsel dat rond 2026 ingaat, sluit beter aan bij de arbeidsmarkt dan voorheen. Maar lager opgeleiden, moeders met kleine banen, migranten, mensen die herhaalbare taken uitvoeren en werknemers met zware beroepen lopen risico. Dat blijkt uit een Netspar-verkenning voor de langere termijn. Een van de risico’s vormt het uitblijven van investeringen in een leven lang leren. Werkenden kunnen de kosten vaak niet zelf dragen of kijken niet zo ver naar de toekomst. En werkgevers willen mogelijk niet investeren omdat hun werknemers vaak van baan wisselen en het een werkgever dus weinig oplevert. De overheid en de sociale partners kunnen het marktfalen oplossen. Lees hier het rapport. 
  • Flexibel met pensioen
    Meer flexibiliteit in de overgang van werk naar pensioen kan positieve effecten hebben op gezondheid, (werk) tevredenheid en duurzame inzetbaarheid. De Netspar projectgroep ‘Flexibel met pensioen’ analyseerde mogelijkheden en knelpunten voor flexibele pensionering, en gaf een aantal overwegingen voor beleid. Lees hier het rapport.
  • De veranderende rol van pensioenuitvoerders als gevolg van Big data
    De razendsnelle ontwikkelingen op het gebied van big data en data science hebben steeds meer invloed op ons dagelijks leven. Dit heeft gevolgen voor de pensioensector. Deze projectgroep analyseerde welke overwegingen pensioenuitvoerders kunnen gebruiken bij hun strategische planning. Lees de terugblik van de themaconferentie rond dit onderwerp. Lees hier het rapport.
  • Nabestaandenpensioen – Versnipperde vormgeving vertroebelt risico’s
    Naast emotionele impact heeft een overlijden ook financiële gevolgen. Belangrijke risico’s zijn weinig bekend en besproken en in discussies over een nieuw pensioencontract is er nauwelijks aandacht voor het nabestaandenpensioen. Aanleiding om licht te schijnen op de nabestaandenvoorziening in Nederland. Lees hier het rapport en de Netspar Brief ‘Nabestaandenpensioen niet verzekerd’.
  • Wonen, zorg, pensioen integraal benaderen
    Pensioen wordt meer en meer gezien als een centraal onderdeel van de financiële planning ten behoeve van de oude dag. Wonen en zorg spelen daar, op hun eigen manier, ook een belangrijke rol in. Als huishoudens bij zowel wonen, zorg als pensioen bezig zijn met financiële planning voor de oude dag, kan een geïntegreerde benadering voordelen bieden. Lees hier het rapport.

Netspar, Network for Studies on Pensions, Aging and Retirement, is een denktank en kennisnetwerk. Netspar is gericht op een goed geïnformeerd pensioendebat.

MEER OVER NETSPAR


Missie en strategie           •           Netwerk           •           Organisatie           •          Podcasts
Board Brief            •            Werkprogramma 2023-2027           •           Onderzoeksagenda

OVER NETSPAR

Onze partners

B20220412_SPIN_logo+naam_2xPMS_2_voettekst
B20160708_universiteit leiden
B20160708_asr
BPL_Pensioen_logo+pay-off - 1610-1225 v1.1_grijswaarden
B20221103_Zwitserlevengrayscale
Bekijk al onze partners