Terugblik themaconferentie big data – Toekomstscenario’s voor pensioenuitvoerders: Sector kom in actie!

Op verzoek van Netspar partners is in 2017 een inventarisatie gedaan naar de impact van data science en big data op het pensioendomein. Vanuit dit startpunt heeft een Netspar projectgroep een aantal toekomstscenario’s en een tweetal mogelijke ontwikkelingsrichtingen voor pensioenuitvoerders geschetst. Tijdens de conferentie over Big Data en pensioen op 5 oktober werden de eerste bevindingen gepresenteerd. De belangrijkste boodschap: Sector kom in actie!

Lees ook het paper ‘Is de toekomst gearriveerd? Data science en individuele keuzemogelijkheden in pensioen’

Technologische ontwikkelingen vormen de basis: er is steeds meer data beschikbaar. Maar wie is de eigenaar? Het individu? De organisaties aan wie een deel van de data is toevertrouwd? Of toch Google of Facebook? Marijn Jansen (TU Delft) waarschuwt dat de regie over informatie versnipperd is. Steeds meer gegevens zijn beschikbaar bij mensen zelf, maar ook bij instellingen. Eerder ondenkbare situaties blijken nu al realiteit: denk aan Amazon dat zorgverzekeringen aanbiedt.  Is het een kwestie van tijd voordat Google tussen pensioenuitvoerder en deelnemer komt in te staan? De belangrijkste uitdaging niet zozeer is om mee te gaan in technologische ontwikkelingen, maar om het doel – zoals het domein-overstijgend faciliteren van digitale interacties – te bewaken en daar de juiste oplossingen voor te vinden. Digitaal moet een infrastructuur worden, waar burgers en bedrijven zich niet om hoeven bekommeren.

Communicatie en keuze
Een gebied waarop dankzij technologische ontwikkelingen winst is te behalen voor aanbieder en klant, is communicatie. De komende jaren investeert Netspar daarom in onderzoek hoe via data science methoden als analyse van stem, gezichtsuitdrukking en tekstuele communicatie klanten beter geholpen kunnen worden en op welke manier communicatie als proces verbeterd kan worden. Tijdens de conferentie gaf projectleider Peter de Goeij een presentatie van de toegepaste technieken en de eerste onderzoeksresultaten uit dit themaproject.

In de genen
Een belangrijk aspect van pensioenen is de stijging van de levensverwachting. Dat we allemaal steeds ouder worden brengt risico’s met zich mee. Zeker als anti-verouderingsmaatregelen gemeengoed worden (zie ook Netspar Magazine voorjaar 2018 ‘Langer zullen we leven’). Maar ook op individueel niveau kunnen levensverwachting en het risico op (mentale) ziektes steeds nauwkeuriger worden ingeschat. Zowel door mensen zelf via genetische (zelf)tests, maar ook via beschikbare data. Deze kennis kan mogelijk solidariteit ondermijnen en roept verzekeringsvragen en ethische vraagstukken op. Momenteel wordt gewerkt aan een Netspar project dat ingaat op de vragen die hieruit voortkomen als het gaat om life-cycle beslissingen, verzekeren van risico’s, solvabiliteit en de mogelijke effecten van speculatie en misinterpretatie.

Marktordening; vier scenario’s
Op het gebied van markt, producten en klanten, ziet de projectgroep een vereenvoudiging van regelgeving en producten, meer maatwerk en de noodzaak tot het maken van een duidelijk onderscheid tussen een financieel (pensioen) product of een (breed) financieel advies. Er worden vier scenario’s geschetst voor de marktordening, die allen een andere mate van keuzevrijheid, maatwerk en concurrentie in zich dragen, evenals een andere rol voor data science. Van een situatie die lijkt op de huidige markt, tot een markt met enkele dominante aanbieders en veel keuzevrijheid (zoals de huidige zorgverzekeringsmarkt), een volledige competitieve retailmarkt met een grote of juist kleine hoeveelheid aanbieders.

Nokia
De verschillende ontwikkelingen en marktscenario’s leiden tot twee handelingsmogelijkheden voor pensioenuitvoerders. Ofwel doorgaan als productaanbieder of juist als integraal financieel adviseur. Specialiseren in één aspect van het totale aanbod (bijvoorbeeld pensioenadministratie) leidt tot een grotere afstand tot de deelnemer en minder zorgplicht, maar zorgt ook voor concurrentie.

Wanneer pensioenuitvoerders zich als financieel adviseur gaan opstellen, betekent dit dat er meer integratie met andere partijen plaatsvindt en er meer data-analyse moet plaatsvinden om een integraal financieel advies per klant te kunnen geven.

In beide gevallen wordt pensioen niet langer als op zichzelf staand product gezien. Of dit nu zo is of pas in de toekomst plaatsvindt, de projectgroep waarschuwt dat pensioenuitvoering zomaar de nieuwe Nokia kan worden. Deze vroegere marktleider hield vast aan hun oorspronkelijke product: mobiel bellen. Ook nadat voor de consument het bellen al lang bijzaak was geworden in de vele andere mogelijkheden die de smartphone vandaag de dag biedt.

Pensioenadvies in 15 minuten

De bijeenkomst van 5 oktober werd afgesloten met de oratie van Marike Knoef, waarin zij pleit voor een passend pensioenadvies, als onderdeel van de totale financiële planning, liefst in maximaal 15 minuten.