Woonvoorkeuren van ouderen: impact van zorgbehoefte en behoefte aan nabijheid van familie

Het aandeel ouderen in de Nederlandse bevolking stijgt snel en zal tegen 2040 waarschijnlijk 25% bedragen – ongeveer 5 miljoen mensen (CBS, 2012). De overheid stimuleert ouderen om zo lang mogelijk zelfstandig thuis te blijven wonen, onder andere om het publieke stelsel voor langdurige gezondheidszorg financieel houdbaar te houden. Het beleid van het ministerie van Volksgezondheid omvat bijvoorbeeld het monitoren van de factoren die bijdragen aan succesvol ouder worden in een thuissituatie.

Een noodzakelijke voorwaarde voor succesvol ouder worden in een thuissituatie is een woonlocatie (fysieke omgeving) die voldoet aan de behoeften van ouderen.¹ In dit onderzoeksproject bestuderen we het belang voor ouderen van verschillende kenmerken van een woonlocatie, waaronder nabijheid van voorzieningen (zorg, natuur, cultuur, openbaar vervoer, enz.), soort buurt en nabijheid van kinderen en andere familie. We onderzoeken hoe de gezondheidstoestand van ouderen, hun gezinssituatie en hun zorgbehoefte invloed hebben op deze voorkeuren. We maken daarbij gebruik van microgegevens over recente woonbewegingen van ouderen.

Als mensen in de ‘derde fase’ (ouderdomsfase) van hun leven komen, veranderen hun woonvoorkeuren. Bereikbaarheid, veiligheid en sociale cohesie worden belangrijker, evenals de nabijheid van voorzieningen (zie Ossokina et al., 2018 en de verwijzingen daarin). Ouderen kunnen er bovendien voor kiezen om hun grotere woning te verruilen voor een woning met meer comfort en op een betere locatie met meer voorzieningen en lagere belastingen (Bonnet et al., 2010, Chen en Rosenthal, 2008, Önder en Schlunk, 2015). Deze afweging kan door verschillende factoren worden beïnvloed, zoals het inkomen na pensionering of de financiële situatie van de kinderen (Bian, 2016, Eichholtz en Lindental, 2014, Painter en Lee, 2009). In dit onderzoeksproject dragen we bij aan de wetenschappelijke literatuur door na te gaan hoe de gezondheidstoestand, familiesituatie en zorgbehoefte van invloed zijn op de woonvoorkeuren van ouderen.

We gebruiken de resultaten om een praktisch hulpmiddel te ontwikkelen waarmee kan worden beoordeeld hoe ‘seniorenvriendelijk’ wijken/buurten zijn voor ouderen met uiteenlopende gezondheidsproblemen. We gebruiken de resultaten ook om inzicht te krijgen in het belang van nabijheid van de familie. Dit onderzoek is een zogeheten ‘topicality’-project van Netspar en maakt deel uit van het onderzoeksprogramma over ouderenhuisvesting en -zorg aan de TU Eindhoven.

Lees het paper hier.