Data gebruiken om toereikend pensioen te bepalen: “In veel landen zijn de gerealiseerde vervangingspercentages waarschijnlijk ontoereikend”

Interview met Julian Schmied (Max Planck Institute for Demographic Research)

Is een vervangingspercentage van 70% voldoende om na pensionering dezelfde levensstandaard te behouden? Of levert een op data gebaseerde benchmark een ander beeld op van een toereikend pensioeninkomen? Onderzoekers Julian Schmied en Christian Dudel (Max Planck Instituut voor Demografisch Onderzoek) hebben een empirische methode ontwikkeld die kan helpen om een toereikend pensioeninkomen te bepalen. Ze hebben resultaten naar buiten gebracht voor Duitsland en de Verenigde Staten, maar hun methode zou ook kunnen worden toegepast op andere landen. Volgens de auteurs zijn de vervangingspercentages in Duitsland te laag om na pensionering dezelfde levensstandaard vast te houden, terwijl gepensioneerden in de VS het in dit opzicht beter voor elkaar hebben. 

Photo: Robert Goddyn

Mensen verwachten een bepaalde levensstandaard na hun pensionering en veel mensen zouden dezelfde standaard vast willen houden die ze tijdens hun werkzame leven hadden. Maar hoeveel geld is er nodig om die doelstelling te bereiken? Julian Schmied: “Voor onze benadering hebben we gekeken naar individueel welzijn kort voor en na pensionering. We hebben een benchmark gemaakt waarop spaarplannen kunnen worden afgestemd. Hopelijk kan onze benchmark ook helpen om de toereikendheid van pensioeninkomens op macroniveau nauwkeuriger te bepalen.” Hij vervolgt: “Globaal zijn netto vervangingspercentages van 90-100% vereist om dezelfde levensstandaard vast te houden. Werkgerelateerde kosten die wegvallen na pensionering zijn lager dan verwacht. Het gevolg daarvan is dat er een hoger pensioeninkomen nodig is dan aanvankelijk gedacht.”

Tevredenheid
“Interessant is dat onze bevindingen er ook op wijzen dat het blijkbaar gemakkelijker is om de inkomenstevredenheid op peil te houden dan het consumptiepatroon.” Een mogelijke verklaring hiervoor is het feit dat de algemene tevredenheid over het leven normaal gesproken toeneemt met de leeftijd. Daardoor is een lager pensioeninkomen niet de enige factor die tevredenheid over het inkomen bepaalt.

Spaar (voor) jezelf
“Hoewel oudere mensen relatief tevreden zijn met hun inkomen, brengt een ontoereikend vervangingspercentage risico’s met zich mee. In landen waar het wettelijk pensioenniveau daalt, moeten mensen zelf meer sparen. Met onze benchmark hopen we een maatstaf te bieden voor individuele spaarplannen. Volgens onze onderzoeksresultaten lijkt de gemiddelde spaarder in Nederland het goed te doen, maar in andere landen zullen mensen hun levensstandaard waarschijnlijk zien dalen. Uiteraard is de door ons voorgestelde benchmark – de levensstandaard uit het werkzame leven vasthouden na pensionering – slechts één manier om een pensioendoel te kwantificeren. Je zou misschien ook kunnen kijken naar minder ambitieuze doelstellingen, zoals armoedepreventie, tevredenheid met het pensioen, kostenminimalisering of geluk in het algemeen. We werken momenteel aan een aantal van deze ideeën.”

Meer lezen
Lees werkdocument WP-2019-003 van het Max Planck Instituut voor Demografisch Onderzoek, getiteld: Pension adequacy standards: An empirical estimation strategy and results for the United States and Germany, van de hand van Julian Schmied en Christian Dudel (Max Planck Instituut voor Demografisch Onderzoek).