Voorbereiding op pensionering: maatwerk, financiële geletterdheid en effectieve pensioencommunicatie
In recente juridische hervormingsinitiatieven met betrekking tot pensioenwetgeving wordt uitgegaan van de cruciale veronderstelling dat mensen door gelaagde en aangepaste pensioencommunicatie meer inzicht zullen hebben in hun pensioensituatie en gemotiveerder zullen zijn om zich financieel voor te bereiden op hun pensioen en geïnformeerde pensioenbeslissingen te nemen. De kern van ons multidisciplinaire onderzoeksproject is het uitwerken en empirisch testen van deze veronderstelling. Twee vormen van aangepaste communicatie zullen worden uitgewerkt en getest:
- een maatwerkstrategie: aanpassing van informatie op basis van de demografische en sociaaleconomische kenmerken van klanten, zoals leeftijd, partner, inkomen;
- een preferentie-matchstrategie: afstemming van gelaagde pensioencommunicatie op de behoeften van klanten aan informatie en deelname aan pensioenbeslissingen.
In samenwerking met drie partnerorganisaties zal aangepaste pensioeninformatie worden ontwikkeld, in de lijn van bijv. het uniform pensioenoverzicht (UPO). Zowel in het enquête-onderzoek als in de laboratoriumsituatie zal empirisch onderzoek worden gedaan naar de effecten in termen van de volgende variabelen:
- houding ten aanzien van pensioeninformatie;
- begrip van pensioeninformatie;
- motivatie om na te denken over financiële vooruitzichten;
- voornemen om zich financieel voor te bereiden op pensionering (planning);
- gedrag in termen van:
- het bekijken van een digitaal pensioeninstrument;
- het vergelijken van verschillende financiële vooruitzichten;
- het nemen van financiële beslissingen betreffende de voorbereiding op pensioen.
In de literatuur wordt financiële geletterdheid beschouwd als een belangrijke variabele die begrip, motivatie, intentie en gedrag beïnvloedt. Verschillende auteurs in de economische wetenschap komen tot de conclusie dat financieel geletterde mensen eerder geneigd zijn om zich voor te bereiden op pensioen dan financieel ongeletterden (Alessie et al. 2011; Lusardi en Mitchell 2014). In de geesteswetenschappen zijn er aanwijzingen dat geletterdheid in algemene zin nog bepalender is dan specifieke financiële geletterdheid (Lentz en Pander Maat 2014). In dit voorstel brengen we begrippen en inzichten samen uit de economische wetenschap en geesteswetenschappen (d.w.z. onderzoek naar taal en communicatie) vanuit drie perspectieven:
- het gebruiken van deskundigheid in taal en communicatie om innovatieve mogelijkheden te onderzoeken voor het vormgeven van pensioeninformatie;
- het analyseren van de relaties tussen de vormgeving van pensioeninformatie en welke effecten dit heeft op hoe cliënten deze informatie verwerken, en welk gedrag ze vervolgens vertonen ten aanzien van pensioenvoorbereiding;
- het verkennen van de verschillende componenten van financiële geletterdheid, waaronder leesvaardigheid en woordenschat, en het verband tussen deze componenten en geïnformeerde pensioenbesluitvorming
Bekijk hier de publicaties die uit dit project zijn voortgekomen
