Promotie Jenna Barrett: “Maak de toekomst concreet voor mensen”

Jenna Barrett is fellow bij Netspar en promoveerde onlangs aan de Universiteit Maastricht. Haar proefschrift bestaat uit vijf hoofdstukken die allemaal ingaan op financieel welzijn. Twee hoofdstukken bevatten interessante inzichten over pensioen en hoe je mensen hierbij betrokken maakt.

Naam: Dr. Jenna Barrett   Promotie: 16 april 2024 aan de School of Business and Economics, Universiteit Maastricht Proefschrift: Money Matters: Understanding and Improving Financial Well-Being

Vertel eens over het startpunt van jouw promotieonderzoek.
“Financieel welzijn draagt bij aan gezondheid, geluk en economische ontwikkeling. Tegelijk weten we eigenlijk heel weinig over wat het is. Zo wordt de term vaak gebruikt en kom je het ook tegen in relatie tot pensioenfondsen en andere financiële instellingen. Daarbij zie je dat de manier waarop het wordt gemeten in de praktijk heel erg verschilt. Mijn promotor Lisa Brüggen had eerder een conceptueel paper geschreven dat een definitie van financieel welzijn uitwerkt. Ik ben daarna in mijn promotieonderzoek onder meer gaan kijken naar hoe we dit kunnen meten, wat één deel is van mijn onderzoek. In een ander deel, dat gerelateerd is aan Netspar, behandelde ik de vraag hoe je mensen betrokken maakt bij hun pensioen.”

Wat kwam naar voren uit dit onderzoek?
“Dat is dat je als pensioenuitvoerder moet kijken naar wat precies jouw context is. Daarbij zijn er twee contexten te onderscheiden: hedonische en utilitaire, oftewel plezierige en functionele. In een hedonische context is de ervaring zelf leuk. Je kunt dan denken aan de Efteling, waarbij mensen in beweging komen omdat ze er blij van worden. In een utilitaire context is de ervaring zelf niet leuk, maar doe je iets omdat je een specifieke uitkomst wilt bereiken. Je wilt later bijvoorbeeld genieten van een goed pensioen. Daarvoor moet je eerst minder leuke dingen doen, zoals brieven openen, inloggen en beslissingen maken over je pensioen. Pas decennia later denk je wellicht hoe fijn het is dat je jouw pensioen toen goed geregeld had.

Door naar dit soort kenmerken te kijken, kom je verder dan alleen de constatering dat mensen niet betrokken zijn. Je kunt dan op zoek gaan naar de verschillende redenen waarom ze niet in actie komen. Als bijvoorbeeld de ervaring rondom een brief of het inloggen zelf niet plezierig is, dan kun je proberen om daaraan iets te doen. Stel dat het probleem is dat de uitkomsten voor mensen heel ver weg liggen, dan kun je onderzoeken hoe je die concreter kunt maken. Je kunt daarbij inspiratie proberen te vinden in andere contexten. Dat betekent niet dat je allerlei toeters en bellen nodig hebt, zoals in de Efteling. Het gaat op een abstracter niveau om de vraag: wat doen zij wat wij ook kunnen gebruiken?”

Kun je een andere uitkomst noemen op het gebied van pensioen?
“Daarvoor moeten we naar een ander deel van mijn onderzoek. We hebben hier gekeken naar in Engeland ontwikkelde standaarden die visualiseren hoeveel geld mensen nodig hebben voor een bepaalde levensstijl na hun pensioen. Afhankelijk van het percentage van hun inkomen dat ze hiervoor sparen, kunnen ze zich later een minimale, gemiddelde of comfortabele levensstijl veroorloven. Als voorbeeld hoort hierbij respectievelijk een weekendje weg in eigen land, een weekendje weg in Europa of een hele week weg in Europa. Wanneer je dit soort consumptiemogelijkheden toont, dan zie je dat mensen meer willen gaan sparen.

Het Engelse voorbeeld is overigens niet letterlijk te vertalen naar de Nederlandse context. Bij ons kun je in de regel niet kiezen welk percentage van je inkomen je wilt sparen voor je pensioen. Maar een bredere les die je er wel uit kunt trekken, is dat het goed werkt om de toekomst concreet te maken voor mensen. Op die manier kunnen mensen zich daar meer bij voorstellen en zijn ze er misschien meer bij betrokken. Cijfers betekenen namelijk niet veel voor ze, vooral als het gaat om een moment dat nog heel ver in de toekomst ligt.”

Wat heeft Netspar jou opgeleverd?
“Pas op een later moment in mijn onderzoekstraject ben ik in contact gekomen met Netspar. Ik kreeg toen de tip om mijn onderzoek via het kennisnetwerk te presenteren en te bediscussiëren. Dat heb ik uiteindelijk gedaan tijdens de International Pension Workshop en Pension Day van Netspar. Deze bijeenkomsten waren heel nuttig vanwege het multidisciplinaire karakter. Daarbij kreeg ik als psycholoog een heel ander soort vragen dan ik zou kunnen verwachten van onderzoekers in mijn eigen vakgebied. Van een econoom kreeg ik bijvoorbeeld de vraag hoe het zit met de rente en inflatie. Dat kon ik weer verwerken in de volgende stap van mijn onderzoek.”

Heb je ten slotte een goed beeld gekregen van financieel welzijn?
“Ik heb geleerd dat je bij financieel welzijn de hele financiële situatie van mensen moet overwegen. Dan gaat het niet alleen om hun objectieve financiële situatie, maar ook om het gevoel dat ze erbij hebben. Zoals in het Engelse voorbeeld kun je dingen doen om mensen meer te laten sparen voor hun pensioen. Dan zou je kunnen denken dat dit altijd positief is. Het kan echter ook betekenen dat de toekomst er zo aantrekkelijk uitziet dat mensen meer sparen dan in hun financiële situatie handig is. Dus dat ze gestrest zijn, omdat er zo veel geld naar hun pensioen gaat. Je moet als pensioenaanbieder dus eigenlijk een afweging maken tussen heden en toekomst en beide meten.”

Over Jenna Barrett
Jenna Barrett studeerde psychologie aan Tilburg University. “Tijdens mijn studie ben ik me gaan richten op economische psychologie. Ik vond het namelijk altijd al heel interessant om te bestuderen hoe mensen omgaan met geld”, zegt Jenna hierover. Ze ging daarna verder met een research master op het gebied van social en behavioral sciences. Haar research master bracht Jenna tot het onderwerp van haar PhD-onderzoek. “Ik leerde in die periode Lisa Brüggen kennen. We hadden een gedeelde interesse in het financiële welzijn en gedrag van mensen. Toen hebben we besloten dat we daarnaar onderzoek gingen doen.”

Meer weten?
Lees het proefschrift van Jenna Barrett.