Bij de optimale vormgeving van pensioencontracten is een belangrijke vraag in hoeverre het collectief delen van risico’s tussen generaties toegevoegde waarde heeft boven het werken met “individuele” pensioencontracten waarin geen financiële risico’s worden gedeeld met toekomstige generaties. Een gerelateerde vraag is in hoeverre het werken met pensioencontracten conform het FTK die gebaseerd zijn op een collectieve nominale dekkingsgraad ook kan leiden tot ongewenste effecten omdat het beleggingsbeleid niet op de karakteristieken van het individu kan worden ingesteld. De auteurs van deze notitie hebben aan de hand van nieuwe berekeningen deze vragen opnieuw onder de loep genomen. Deze notitie beschrijft hun gezamenlijke kwalitatieve conclusies en verwoordt het gegroeide onderlinge begrip en inzicht tussen de verschillende auteurs. De achterliggende berekeningen zullen afzonderlijk gepubliceerd worden op de website van Netspar (www.netspar.nl).
In deze notitie spreken we van collectieve pensioenproducten als sprake is van een collectief vermogen met verdeelregels voor toeslagen en kortingen (veelal op basis van een collectieve dekkingsgraad). Van ‘individuele pensioenproducten’ is sprake als het vermogen geheel is toegerekend aan deelnemers. We zien daarbij af van het bestaande wettelijke kader en nemen aan dat ook in de uitkeringsfase van individuele pensioenproducten sprake kan zijn van financiële risico’s.
Vooraf benadrukken we dat alleen de welvaartseffecten van intergenerationele deling van financiële risico’s als element van de afweging tussen collectieve en ‘individuele’ pensioenproducten zijn geanalyseerd. We abstraheren van uitvoeringskosten, gedragseffecten en wettelijke beperkingen.
Een belangrijk begrip in deze notitie is “pensioenopbouw conform een gesloten spreidingsmechanisme”. Hiervan is sprake1 als er geen pensioenopbouw is (“gesloten fonds”) dan wel wanneer de premie-inleg voor nieuwe opbouw precies samenvalt met de economische waarde van die opbouw (“geen economische herstelpremies2”). Dit betekent dus bijvoorbeeld dat de opbouw die gefinancierd wordt met een zelfde premie hoger is naarmate de dekkingsgraad van een fonds lager is omdat ceteris paribus minder toeslagen en meer afslagen te verwachten zijn. Er is dan dus geen sprake van risicodeling met toekomstige generaties.
