Pensioencommunicatie: “Kennisseminars van pensioenfondsen hebben een positief effect op spaargedrag”

Interview met Jan Kabátek (University of Melbourne)

Pensioenstelsels in Westerse landen staan onder druk en in veel gevallen zal persoonlijk spaargeld steeds belangrijker worden. Toch is er nog steeds een aanzienlijke kloof tussen wat mensen nodig hebben en wat ze daadwerkelijk sparen. “Financiële voorlichting kan een positief effect hebben op spaargedrag, maar welke interventies het meest geschikt zijn, is slechts zelden getoetst”, zegt onderzoeker Jan Kabátek (University of Melbourne). “We werken aan een benchmark waaraan het effect van diverse interventies op pensioenbewustzijn en spaargedrag kan worden afgemeten. Dit effect kan enorm groot zijn: In Australië spaarden mensen na het bijwonen van een seminar over financiële voorlichting – georganiseerd door hun pensioenfonds – gemiddeld meer dan 11.000 dollar extra.”

Photo: Robert Goddyn

Het gebrek aan financiële vaardigheden onder de bevolking wordt gezien als een van de cruciale factoren die de houdbaarheid van de nationale pensioenstelsels in gevaar brengt. “Academische literatuur toont aan dat actieve financiële voorlichting positieve effecten kan hebben op sparen en ander pensioengedrag,” zegt Kabátek. “We weten echter relatief weinig over de omvang van deze effecten – vooral in grote, representatieve populaties.”

Extra sparen
“Ons onderzoek laat zien dat 50% van de Australiërs tussen de 50 en 65 jaar actief op zoek is naar financiële informatie en voorlichting hierover. Meestal vragen ze deze informatie op bij hun financieel adviseur of hun pensioenfonds. Wat betreft het stimuleren van vrijwillig spaargedrag lijkt het erop dat informatie van de pensioenfondsen effectiever is dan informatie die afkomstig is van andere bronnen. Onze analyses van de (gratis) pensioenseminars die worden georganiseerd door pensioenfondsen onderschrijven deze bevinding. We zien dat deelname aan een seminar een sterk positief effect heeft op het spaargedrag. Deelnemers kregen algemene informatie over geldzaken en over het Australische pensioenstelsel. De bijeenkomsten vonden verspreid over het hele land plaats en werden zeer positief beoordeeld. Van de ruim 167.000 mensen die waren uitgenodigd, nam 1,3% deel aan een seminar. Het effect op spaargedrag bleek immens te zijn: tijdens de follow-up periode van 2 jaar hadden deelnemers gemiddeld maar liefst 11.465 dollar (ca. 7.100 euro) extra gespaard. Een kosten-batenanalyse toonde aan dat de seminars ook erg winstgevend waren voor de pensioenfondsen.”

Benchmark
“Bij eerder onderzoek naar middelen om financiële vaardigheden te verbeteren, werd vaak een niet-representatieve doelgroep gebruikt of was het onderzoek gebaseerd op subjectieve reacties van de deelnemers. Een van de doelstellingen van ons onderzoek was een benchmark opstellen die kan worden gebruikt om de effectiviteit van dergelijke interventies aan af te meten. Om deze benchmark te bepalen hebben we een grootschalige interventie met objectieve gegevens geanalyseerd. Er moet wel worden aangetekend dat we bij ons onderzoek de reacties analyseren van mensen die zelf overwegen om aan een seminar deel te nemen; dit betekent dat we hieruit geen deelname-effecten kunnen afleiden voor de gemiddelde Australiër. Bovendien wint de helft van de Australiërs bij niemand advies in… het is nog altijd een raadsel hoe we deze mensen meer bij hun pensioen kunnen betrekken. Verder onderzoek is nodig om te bepalen wat het effect is op verschillende inkomens of in andere levensfasen.”