Interview: “Pensioenhervormingen hebben grote invloed op de beslissing van werknemers om langer te blijven werken”

Interview met Courtney Coile (NBER International Social Security Project)

Onderzoekers uit alle twaalf ontwikkelde landen over de hele wereld hebben 25 jaar lang samengewerkt in het kader van het NBER International Social Security Project. Zij constateren dat de manier waarop het pensioenstelsel is opgezet in grote mate bepaalt of mensen ervoor kiezen om al dan niet langer door te werken. “Het effect is verrassend groot”, zegt directeur Courtney Coile (Wellesley College). “Vergeleken met andere factoren speelt pensioenbeleid een cruciale rol wat betreft het moment waarop mensen de arbeidsmarkt besluiten te verlaten.”

Photo: Robert Goddyn

“In het midden van de jaren ’90 – toen werken op oudere leeftijd op een historisch laag niveau lag – zagen we dat 80% van de verschillen tussen landen wat betreft het aandeel oudere werkende mannen kon worden toegeschreven aan de verschillende pensioenstelsels in die landen. Factoren als gezondheid, arbeidsaanbod of cultuur lijken een veel minder significante rol te spelen. In de afgelopen 25 jaar hebben pensioenhervormingen langer doorwerken aantrekkelijker gemaakt en als reactie hierop zijn werknemers steeds later met pensioen gegaan.”

Prikkel
Pensioenbeleid creëert sterke (financiële) prikkels om de arbeidsmarkt eerder of later te verlaten. Courtney Coile: “We hebben hier vanuit belastingtechnisch oogpunt naar gekeken en langer doorwerken afgezet tegen zo vroeg mogelijke pensionering: heeft langer doorwerken tot gevolg dat een werknemer lagere totale pensioenuitkeringen (een belasting) of juist hogere pensioenuitkeringen (een subsidie) ontvangt tijdens zijn of haar leven? Tot het eind van de jaren ’90 waren er vaak zeer gunstige regelingen voor degenen die eerder wilden stoppen met werken en juist hogere ‘belastingtarieven’ voor werken op oudere leeftijd. De verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd, de invoering van maatregelen waardoor werknemers pensioenuitkeringen later in kunnen laten gaan en de verscherping van bijvoorbeeld arbeidsongeschiktheidsregels hebben in het afgelopen decennium geleid tot een hogere arbeidsparticipatie onder ouderen in de Westerse wereld.”

Gezondheid
Beleidsmaatregelen om arbeidsparticipatie te stimuleren zijn dus doeltreffend, maar kunnen ook nadelige gevolgen hebben. “We hebben gekeken of langer doorwerken een ongunstig effect zou hebben op de instroom van jongeren op de arbeidsmarkt. Dat blijkt niet het geval te zijn.” Een andere belangrijke kwestie is natuurlijk gezondheid: kunnen mensen het wel zo lang volhouden? “Er is op dit gebied een discrepantie tussen wat de wetenschap zegt en hoe mensen er zelf mee omgaan”, aldus Coile. “We gaan ervan uit dat ongeveer 80% van de mensen in de leeftijdsgroep 60-64 jaar in onze landen in staat is om te blijven werken. Dit percentage is gebaseerd op gezondheidscijfers voor die groep en op de relatie tussen gezondheid en werk die we bij jongere groepen hebben vastgesteld. In de praktijk zijn de percentages van mensen die op deze leeftijd nog steeds deelnemen aan de arbeidsmarkt veel lager. In Nederland werkt bijvoorbeeld slechts 35% van de mannen in de leeftijd van 60 tot 64 jaar, terwijl 80% van hen waarschijnlijk gezond genoeg is om te werken. In de andere landen zien we een vergelijkbaar resultaat.”

Vergelijkbaar
“Het NBER International Social Security Project wordt uitgevoerd in Japan, Zweden, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Canada, Spanje, Duitsland, Nederland, Italië, België en Frankrijk. De resultaten tonen aan dat prikkels voor sociale zekerheid een sterk effect hebben op pensioneringsbeslissingen. Dit effect is vergelijkbaar in landen die onderling grote verschillen kennen wat betreft culturele geschiedenis, arbeidsmarktinstellingen en andere maatschappelijke kenmerken. Hervormingen op het gebied van sociale zekerheid hebben bijgedragen aan een toename van de arbeidsparticipatie van oudere werknemers.”

Interview reeks
Het verhaal van Courtney Coile is onderdeel van een reeks interviews met (internationale) Netspar-onderzoekers tijdens de IPW2020. Hiermee geven we een inkijkje in de resultaten van wereldwijd, lopend, academisch Netspar-onderzoek. De komende weken publiceren we iedere vrijdag rond het middaguur een interview op onze website en via sociale media.

Netspar, Network for Studies on Pensions, Aging and Retirement, is een denktank en kennisnetwerk. Netspar is gericht op een goed geïnformeerd pensioendebat.

MEER OVER NETSPAR


Missie en strategie           •           Netwerk           •           Organisatie           •          Podcasts
Board Brief            •            Werkprogramma 2023-2027           •           Onderzoeksagenda

OVER NETSPAR

Onze partners

B20210618_Achmea_logo_grey
B20160708_universiteit utrecht
B20160708_erasmus
B20160708_ministeries
B20210909_SPMS_logo download greyscale smaller
Bekijk al onze partners