Arbeidsomstandigheden van werkende gepensioneerden: Een Europese vergelijking

Het ontstaan van een arbeidsmarkt voor gepensioneerden is een relatief nieuw fenomeen in zowel Nederland als in andere westerse landen. Pensionering is niet langer altijd een abrupt en definitief einde van de arbeidsloopbaan. De groep ouderen die na pensioen actief blijft in een betaalde baan groeit, en dit roept vragen op over individuele en maatschappelijke factoren die bepalen wie er doorwerkt na pensioen, waarom, en in wat voor werkomstandigheden. Wetenschappelijk onderzoek op dit vlak heeft zich vooral toegespitst op de determinanten en gevolgen van werken na pensionering, terwijl veel minder aandacht is besteed aan de omstandigheden waaronder gepensioneerden werken. In dit Netspar Industry Paper onderzoeken we of we gepensioneerden kunnen indelen in groepen op basis van de kwaliteit van het werk. We kijken daarbij naar factoren zoals hoe zwaar het werk fysiek en mentaal is, de controle die men heeft over de werkzaamheden en het aantal uren dat men werkt. We gebruiken data van de ‘Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe’ (SHARE), dat informatie bevat over 2926 gepensioneerden met een betaalde baan in elf Europese landen. Uit de resultaten blijkt dat deze gepensioneerden in twee groepen kunnen worden verdeeld: een groep met ongunstige werkomstandigheden tegenover een groep met gunstige werkomstandigheden. De eerste groep werkt veelal voltijds en heeft vaak fysiek en mentaal zwaar werk. De tweede groep werkt over het algemeen in deeltijd en heeft veel minder te maken met fysiek en mentaal zware taken. Tot welke groep een werkende gepensioneerde behoort, blijkt samen te hangen met sociaaleconomische status en armoede onder ouderen in het land waarin men leeft. We concluderen dat werken na pensionering in een baan met gunstige werkomstandigheden inherent anders kan zijn dan onder ongunstige werkomstandigheden.