Netspar Brief 18: Problematische schulden na pensionering?

DNB, de ECB en de Nederlandse overheid hebben hun focus op problematische schulden van huishoudens verscherpt. Deze Netspar Brief evalueert dit fenomeen vanuit een economisch perspectief en bekijkt deze schuldenproblematiek in het licht van de kaders van de toezichthouders in de financiële sector. De nadruk ligt hierbij op de betaalbaarheid van de hypotheekschuld na pensionering. Na pensionering zien huishoudens hun inkomen dalen. Ouderen met een koopwoning en een aflossingsvrije hypotheek, moeten daarnaast  mogelijk opnieuw de rente en looptijd onderhandelen over hun resterende woningschuld. Daarbij verliezen ze in veel gevallen de hypotheekrenteaftrek. Hoe banken hiermee kunnen en zullen omgaan hangt af van het kader dat de toezichthouders hanteren. In de afgelopen 25 jaar is het hypotheekbezit van ouderen toegenomen. Dit komt zowel door de verzilvering van huizenvermogens als door de introductie van aflossingsvrije leningen in het verleden. De European Systemic Risk Board (ESRB) heeft dit type leningen aangewezen als een bron van systeemrisico voor de financiële stabiliteit1. Banken en toezichthouders zijn hierdoor alert op het tegengaan van excessieve schulden. Dat heeft bijvoorbeeld geresulteerd in verscherpte leennormen. Over het algemeen blijkt de betaalbaarheid van hypotheken door ouderen in Nederland geen probleem. Zo’n 5% tot 10% van alle gepensioneerde huishoudens met een aflossingsvrije hypotheek overschrijdt echter de door het NIBUD vastgestelde betaalbaarheidsdrempels. Dezelfde groep heeft bovendien vaak een zeer beperkt financieel vermogen en kan niet gemakkelijk verhuizen naar een kleinere woning of gaan huren. Hoewel vanuit een macroprudentieel- of toezichtperspectief het verminderen van het aantal aflossingsvrije leningen welkom is, kunnen de meningen van andere beleidsmakers verschillen. In deze Netspar Brief wordt beargumenteerd dat, wanneer een gezin problemen heeft met betalen van de hypotheeklasten, het voortzetten van de huidige (deels) aflossingsvrije hypotheek wellicht de beste optie is.

Bekijk het video interview met Mauro Mastrogiacomo.
Persbericht