Netspar Brief 12: Langer doorwerken, keuzes voor nu en later

Iedereen die nog niet met pensioen is, krijgt te maken met de stijgende AOW-leeftijd. De gevolgen zijn echter niet voor iedereen hetzelfde. Mensen die verder gevorderd zijn in hun werkzame leven hebben minder tijd dan jongeren om zich in te stellen op langer doorwerken. Met een minder goede gezondheid of een minder sterke arbeidsmarktpositie valt het langer doorwerken relatief zwaar en werkenden met weinig financiële middelen hebben minder keuzevrijheid. Het betreft vooral lager opgeleiden en mensen met een laag inkomen. Idealiter kijken mensen vooruit en beslissen ze hoeveel ze willen consumeren, sparen en werken. Een hogere AOW-leeftijd vertaalt zich dan in meer sparen en meer investeren in inzetbaarheid en gezondheid. Maar werkenden en werkgevers plannen niet altijd vooruit. Zij kunnen soms kosten op de maatschappij afwentelen, aangezien risico’s als werkloosheid en arbeidsongeschiktheid worden gedekt door de sociale zekerheid. De overheid kan werkenden helpen met meer inzicht in hun financiële situatie nu en later, opleiding en ontwikkeling en kan hen stimuleren tot een gezonde leefstijl. Een andere koppeling van de AOW-leeftijd aan de levensverwachting en meer bescherming voor alle werkenden (ook zzp’ers) kunnen de scherpe randen van de stijgende AOW-leeftijd wegnemen. Vooral de eerste optie is op de lange termijn wel kostbaar. Andere beleidsopties dragen weinig bij. Voor mensen met geen of weinig aanvullend pensioen zetten een flexibele AOW en een deeltijd-AOW nauwelijks zoden aan de dijk. Een zwareberoepenregeling is notoir moeilijk af te bakenen en geeft bovendien averechtse prikkels aan zowel werkenden als werkgevers. Investeringen in gezond werk worden dan immers minder rendabel. De huidige generaties ouderen hebben een beperkte voorbereidingstijd gehad op de hogere AOW-leeftijd. Specifiek kortetermijnbeleid voor deze groep kan de gevolgen ervan verlichten. Het is alleen moeilijk om tijdelijk beleid te formuleren dat gericht is op de doelgroep en geen prikkels wegneemt om gezond te leven en fit te blijven voor de arbeidsmarkt. Het terugdraaien van de versnelling van de AOW-leeftijdsverhoging – zonder het langetermijnpad aan te passen – verlicht de problematiek enigszins, maar is op de korte termijn wel kostbaar. Een tweede optie is een tijdelijk extra groot budget voor de om- en bijscholing van oudere werkenden.

Deze Netspar Brief is gezamenlijk met het Centraal Planbureau tot stand gekomen en gelijktijdig uitgebracht als CPB policy Brief op www.cpb.nl

Netspar, Network for Studies on Pensions, Aging and Retirement, is een denktank en kennisnetwerk. Netspar is gericht op een goed geïnformeerd pensioendebat.

MEER OVER NETSPAR


Missie en strategie           •           Netwerk           •           Organisatie           •          Podcasts
Board Brief            •            Werkprogramma 2023-2027           •           Onderzoeksagenda

OVER NETSPAR

Onze partners

B20210618_Achmea_logo_grey
B20160708_universiteit utrecht
B20160708_erasmus
B20160708_ministeries
B20210909_SPMS_logo download greyscale smaller
Bekijk al onze partners