Inkomens- en vermogensafhankelijke eigen bijdragen in de langdurige ouderenzorg: een levensloopperspectief

In Nederland betalen mensen die gebruikmaken van formele langdurige zorg een eigen bijdrage die behalve van het inkomen, ook afhangt van het vermogen. Die vermogensafhankelijkheid staat ter discussie: sommige politieke partijen pleitten vóór de verkiezingen voor afschaffing ervan, terwijl andere partijen juist pleiten voor het zwaarder meetellen van vermogen. In het regeerakkoord is afgesproken dat de vermogensbijtelling wordt verlaagd. Wij brengen van deze beleidsopties een aantal belangrijke effecten voor ouderenzorg in kaart.
Een hogere eigen bijdrage leidt tot een besparing voor de overheid, waarvan wij aannemen dat dit leidt tot lagere collectieve premies. De herverdelingseffecten blijken, zoals was te verwachten, nivellerend uit te pakken. De groep met de grootste draagkracht (bestedingsmogelijkheden uit inkomen en vermogen) wordt het zwaarst getroffen doordat zij de hoogste vermogens hebben; dit ondanks de gemiddeld lagere zorgkosten voor deze groep.
Verhoging van de eigen bijdrage leidt tot herverdeling tussen generaties. Ouderen betalen een groter deel van de kosten zelf. Jongeren profiteren hiervan door de lagere collectieve premies. Ook over hun hele leven profiteren de jongere generaties. Voor jongeren hebben verhogingen in de vermogensafhankelijke bijdrage een beperkte nivellerende invloed op de verdeling van de lasten. Ten slotte leidt een hogere eigen bijdrage tot een herverdeling tussen zorggebruiksgroepen: personen die een groot beroep doen op de zorgvoorzieningen worden extra aangeslagen.