De lage rente zet de rendementen en dekkingsgraden van de kapitaalgedekte pensioenfondsen onder druk. Op verzoek van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid hebben CPB en Netspar1 gezamenlijk onderzoek gedaan naar de betekenis van lage rente en  rendementen voor het Nederlandse pensioenstelsel.

Het is verstandig om rekening te houden met de mogelijkheid van langdurig lage rendementen; jongere huishoudens merken hier het meeste van. De rente op overheidsobligaties is flink gedaald en financiële markten verwachten dat de lagere rente nog een tijd aanhoudt. Het toekomstige rendement op aandelen en overige beleggingen is niet te voorspellen en is mogelijk minder gedaald, maar het is goed om rekening te houden met een lager totaal beleggingsrendement.
Voor jonge huishoudens betekent dit dat ze minder kunnen consumeren gedurende hun levensloop dan bij hogere rendementen. Oudere huishoudens die al veel vermogen hebben opgebouwd, hebben gemiddeld minder last van een daling van het rendement. Bij een langdurig laag rendement hoort een serieuze nieuwe afweging tussen pensioenambitie en de daarvoor benodigde besparingen
en premies.

Een te grote terugval van de pensioeninkomens kan op diverse manieren worden verzacht. De pensioeninkomens verhogen kan via meer sparen of beleggen (individuele besparingen, of meer inleg in de kapitaalgedekte pensioenen). Ook kan het inkomen na pensionering op peil worden gehouden door meer te investeren in menselijk kapitaal (onderwijs, duurzame inzetbaarheid) of langer door te werken, waardoor mensen tijdens hun werkzame leven meer ruimte hebben om wat extra opzij te leggen voor hun pensioen. Ook zou de overheid extra aanvullend pensioen kunnen introduceren in de vorm van notional defined contributon (NDC) pensioen. Dit pensioen dat internationaal aan populariteit wint, biedt een aanvullend pensioen, net als de huidige tweede pijler, maar dan op omslagbasis en binnen de eerste pijler. Een NDC biedt geen antwoord op lage rendementen, maar kan – afhankelijk van de wijze van invoering – wel de effecten
voor de huidige jonge generaties verzachten. We bespreken ook de waarde van het wachten met een dergelijke ingrijpende systeemverandering, omdat er met de tijd meer informatie beschikbaar komt, bijvoorbeeld over de uitwerking en maatschappelijke aanvaarding van het nieuwe pensioencontract.

Een lage rente is van weinig belang bij het kiezen van de balans tussen kapitaaldekking versus omslagfinanciering. Bij de keuze is wel van belang hoe afhankelijk deelnemers willen zijn van ontwikkelingen op financiële markten, hoewel het risico gespreid is door te beleggen op internationale financiële markten. Bij omslagfinanciering is het mogelijk om de pensioenen te koppelen aan de loonontwikkeling zodat pensioenen welvaartsvast worden. Door te delen in de loonrisico’s van werkenden dragen welvaartsvaste  pensioenen op omslagbasis bij aan solidariteit tussen generaties. Daar staat tegenover dat omslagfinanciering via de overheid kwetsbaar is voor politieke risico’s, omdat die jaarlijks de hoogte van premies en uitkeringen bepaalt. Bovendien kunnen pensioenfondsen een belangrijke rol vervullen bij het verschaffen van risicodragend kapitaal voor bedrijven. Deze elementen zijn uiteindelijk bepalend bij de keuze van de optimale mix van het pensioenstelsel.

Tijdens een online After Lunch Werkgroepbijeenkomst op 9 juni heeft Casper van Ewijk een presentatie gegeven en de slides zijn als voorsproefje hier te downloaden.

Lees hier het achtergrond document.
Lees het Persbericht

Netspar, Network for Studies on Pensions, Aging and Retirement, is een denktank en kennisnetwerk. Netspar is gericht op een goed geïnformeerd pensioendebat.

MEER OVER NETSPAR


Missie en strategie           •           Netwerk           •           Organisatie           •          Podcasts
Board Brief            •            Werkprogramma 2023-2027           •           Onderzoeksagenda

OVER NETSPAR

Onze partners

B20160708_university of groningen
B20160615_pggmgroengrijs_grijswaarden_small
B20220518_BNP Paribas logo_voettekst
B20211201_Cardano_Logo 2021_website
AFM logo 2023 zwart wit
Bekijk al onze partners