Solidariteit en keuzevrijheid in pensioen
Het aanvullende pensioenstelsel staat onder druk, niet alleen door de vergrijzing van de bevolking maar ook omdat de arbeidsmarkt van karakter is veranderd, mensen zijn niet meer hun hele leven aan een werkgever verbonden en de groep zelfstandigen is groeiende. Daarnaast wordt er veelvuldig geopperd dat de deelnemer meer vrijheid willen om bepaalde onderdelen van zijn pensioen aan te passen en dat de onderlinge solidariteit van pensioendeelnemers die ten grondslag ligt aan veel pensioenproducten aan erosie onderhevig is. Empirisch onderzoek naar hoe mensen aankijken tegen solidariteit binnen een pensioenfonds is echter schaars. Dit topicality project bestudeert hoe mensen tegen de solidariteit van verschillende pensioendeelnemers aankijken (met wie wil men solidair zijn en met wie niet?) en hoe deze solidariteit samenhangt met de wens tot keuzevrijheid en andere relevante factoren zoals het vertrouwen in de pensioeninstituties. Als zodanig geeft het onderzoek inzicht in de mate waarin een steun is voor de onderliggende principes waarop veel pensioenregelingen zijn gebaseerd. Veel vormen van solidariteit bestaan overigens waarschijnlijk alleen bij de gratie van onwetendheid maar ook omdat zij niet expliciet gemaakt worden: solidariteit tussen jong en oud, tussen hoog- en laagopgeleiden, tussen sectoren, tussen hoge en lage inkomens, beroepsgroepen, etc. Achter de term ‘solidariteit’ gaan twee vormen schuil: kanssolidariteit – een vorm geboren uit welbegrepen eigenbelang – en subsidiërende solidariteit (of inkomenssolidariteit), een vorm die altruïsme van deelnemers vereist. De laatste stelt hogere eisen aan de bereidheid van deelnemers om de pensioenbijdrage te leveren.
Probleemstelling
Dit project gaat in op de vraag in welke mate werknemers risico’s wil delen, met wie men die risico’s wil delen en in welke mate deze voorkeuren van invloed zijn op de gewenste pensioenregeling en pensioenuitvoerder. De volgende vragen zullen aan de orde komen:
- Met wie willen werknemers solidair zijn in een pensioenfonds en in welke mate en hoe verschilt dit naar sociaal-economische categorieën?
- Is een afwijkend solidariteitsprofiel een reden om ontevreden te zijn over het eigen pensioencontract en het pensioenfonds? En indien men de mogelijkheid krijgt om zelf een pensioenuitvoerder met een gewenst profiel van solidariteit te kiezen, in welke mate zal men dan overstappen?
