Pensioenproducten voor heterogene deelnemers die inspelen op belangrijke levensgebeurtenissen

De inkomensvoorziening na pensionering laat een veranderlijk beeld zien. Van oudsher vulden ‘one size fits all’-kapitaalgedekte pensioenregelingen de overheidspensioenregelingen aan. Het voorzien in pensioeninkomen kan echter in toenemende mate worden afgestemd op individuele kenmerken en voorkeuren. Deze ontwikkelingen hebben een markt gecreëerd voor pensioenproducten, zoals belastingvrije spaarplannen en levenscyclusbeleggingsfondsen. Dergelijke pensioenproducten richten zich op het optimaal toewijzen van beleggingsrisico’s door beleggingsrisico’s te nemen die aantrekkelijk zijn voor het individu, omdat ze hogere verwachte rendementen genereren, en door beleggingsrisico’s te vermijden die een volatiel pensioeninkomen betekenen. Dit vereist een optimale diversificatie, optimale dekking tegen renteschommelingen, optimale blootstelling aan illiquide activa, enz. Daarnaast zijn optimale premiepercentages en optimale opnamemogelijkheden van pensioenkapitaal van essentieel belang (zie bijv. Bovenberg et al. (2007) en Bovenberg en Nijman (2017a)). Naast het beheersen van het beleggingsrisico, zijn een adequate verdeling van het langlevenrisico (De Waegenaere et al. (2016)) en de potentiële inkomensdaling als gevolg van het overlijden van de partner (De Kort et al. (2017)) ontwerpkenmerken van aanzienlijk belang die moeten worden opgenomen in het productontwerp.

Het ontwerpen van pensioenproducten is de wetenschappelijke literatuur uitgebreid geanalyseerd. Het basismodel is het zogeheten Merton-model (1969), dat uitgaat van risicovrij menselijk kapitaal, onafhankelijke aandelenrendementen, een constante rentevoet, een vaste pensioendatum en een deterministische levensduur. Dit model wordt nog steeds wereldwijd gehanteerd als uitgangspunt voor pensioenproducten gebaseerd op levenscyclus en op streefdatum. Het Merton-model kent echter belangrijke beperkingen, die in de wetenschappelijke literatuur aan de orde zijn gekomen. Dit project zal deze beperkingen verder uitdiepen en de nieuwe wetenschappelijke inzichten vertalen in aantrekkelijke en duurzame pensioenproducten voor de Nederlandse en Europese markt.