Pensioen Gender Gap in Nederland

De gender gap in pensions problematiek heeft de aandacht van de Europese Commissie, onder meer in het kader van implementatie van de European Pillar on Social Rights. De Commissie legt nadruk op gelijke kansen tussen mannen en vrouwen op het gebied van pensioen en geeft aan: “equal rules might not be enough”. Nederland scoort internationaal slecht wat betreft het pensioengat tussen mannen en vrouwen. Sterker nog: Nederland heeft de grootste gender pension gap van de EU, te weten 45,4% (Europese Commissie 2018). De oorzaken daarvoor lijken vooral te liggen in de structuur van het Nederlandse pensioenstelsel. Het Nederlandse stelsel wordt internationaal geroemd vanwege het verplichte werk-gerelateerde aanvullend pensioen dat mede met de AOW zorgt voor een toereikend pensioen (Mercer, 2018). De AOW dient Nederlandse huishoudens te beschermen tegen armoede, waar het verplichte aanvullend pensioen grotendeels dient te zorgen voor een niet al te grote val in levensstandaard na pensionering (Knoef et al., 2016). De grote nadruk in het systeem op dit verplichte aanvullend pensioen is dat aanwezig pensioeninkomen sterk afhankelijk is van de arbeidsmarktpositie gedurende het werkzame leven. Verschillen in arbeidsmarktdeelname (Euwals et al., 2011), het aantal uren werk (Russo & Hassink, 2008), en loonverschillen tussen mannen en vrouwen (Albrecht et al., 2009; Van der Meer, 2011) resulteren in flinke verschillen in opgebouwd aanvullend pensioen. Verschillende arbeidsrechtelijke en pensioenrechtelijke wettelijke regels dragen bij aan de instandhouding van verschillen in de opbouw van het aanvullend pensioen.

Welke juridische maatregelen zijn er mogelijk om het pensioengat te verkleinen? En wat zouden de gevolgen daarvan zijn? Een illustratie van het belang van deze vragen vormt de zeer recente aankondiging van Stichting Pensioenfonds Huisartsen, om te gaan onderzoeken of de pensioenregeling aangepast moet worden vanwege het feit dat het aandeel vrouwelijke huisartsen dat in deeltijd werkt in recente jaren sterk is toegenomen (Pensioen Pro, 22 januari 2020). Dat mannen en vrouwen in theorie dezelfde rechten op pensioenopbouw hebben betekent dus nog niet dat dit in de praktijk ook wordt gerealiseerd.

Dit roept de volgende vragen op:

• Hoe groot is de gender pension gap in Nederland volgens de meest recente gegevens?
• Wat zijn belangrijke oorzaken van de gender pension gap in Nederland?
• Zijn er arbeidsrechtelijke en pensioenrechtelijke wettelijke regels die bijdragen aan het in stand houden van dit pensioengat?
• Mede gegeven bestaande gelijke behandelingswetgeving: welke arbeidsrechtelijke en pensioenrechtelijke mogelijkheden zijn er voor het verkleinen van dit pensioengat?

Lees het paper hier.