In hoeverre kun je het eigen huis betrekken bij het pensioeninkomen? Pensioenaanvullingen in Steen Gebeiteld

De ingezette transitie van de oude verzorgingsstaat naar een nieuwe participatiesamenleving zorgt ervoor dat steeds meer financiële regie komt te liggen bij huishoudens zelf. De overheid trekt zich geleidelijk aan terug uit bijvoorbeeld onze zorg, pensioen, onderwijs en woningmarkt en vraagt op deze onderwerpen om meer eigen initiatief en bijdrage van de burger. Een interessante tijd waarin oude regelingen en voorzieningen kunnen worden vervangen of aangevuld door nieuwe concepten en structuren. Zo ontstaat er steeds meer ruimte voor pensioeninnovatie. De vier pilaren van ons huidige stelsel komen steeds explicieter ter discussie te staan. De twijfels over de betaalbaarheid van een AOW voor iedereen, de gedaalde dekkingsgraden die indexatie in de weg staan, en de recente toename van het aantal ZZP-ers die hun eigen oude dag dienen te organiseren, zorgen ervoor dat ons pensioenstelsel in een ander daglicht is komen te staan. Een ‘goed’ pensioen wordt niet langer als vanzelfsprekend beschouwd. Niet door de overheid, noch door de burgers.

Recente studies van bijvoorbeeld Van der Cruijsen en Jonker (2016) en De Bresser et al. (2016) werpen een verfrissend nieuw licht op hoe een goed pensioen eruit zou kunnen zien. Zij tonen aan dat voor een goed pensioen een beter inzicht nodig is in de verwachte uitgaven na pensionering en dat pensioenambities en –vermogens sterk variëren tussen verschillende huishoudtypen. Uniforme pensioenregelingen gebaseerd op een 70% norm ogen steeds minder realistisch tegen de achtergrond van deze resultaten. De roep om meer flexibilisering, maatwerk en eigen bijdrage wordt steeds luider. Zeker ook voor de snel groeiende groep ZZP-ers, die nu al meer eigen regie dienen te voeren over hun eigen oud dag. Recent onderzoek van Mastrogiacomo (2016) laat zien dat minder dan de helft van ondervraagde ZZP-ers actief sparen voor de oude dag belangrijk vinden en dat maar een fractie daarvan ook daadwerkelijk slaagt in een goede pensioenopbouw. Wel bouwen ZZP-ers vermogen op in bijvoorbeeld hun woning.

De vraag in hoeverre men het eigen huis kan gaan betrekken bij het pensioeninkomen past perfect in deze tijdsgeest. Na het pensioen is de eigen woning immers de grootste vermogenscomponent van Nederlandse huishoudens. Vermogen dat in de loop der tijd wordt opgebouwd door gunstige huisprijsstijgingen en zorgvuldige hypotheekaflossingen, maar dat tot op heden maar zeer beperkt betrokken wordt in de financiering van een goede oude dag. Geïnspireerd door de verkenning persoonlijk pensioenvermogen van de SER (2016) heeft het kabinet in het nieuwste regeerakkoord alvast meer ruimte gemaakt voor vermogen uit de eigen woning in te zetten in vermogensopbouw van het persoonlijk pensioen. Hoe deze extra ruimte het beste kan worden benut, dient in deze regeerperiode verder te worden uitgewerkt.

In deze studie verkennen wij daarom het risico en rendement van deze potentiële vijfde pilaar in ons pensioen, zowel vanuit het perspectief van het huishouden als dat van pensioenfondsen.

Lees paper hier.