Terugblik lezing Cass Sunstein – How Change Happens

Op 3 juni gaf Harvard hoogleraar Cass Sunstein op uitnodiging van Netspar en Tilburg University/TISEM een lezing over één van zijn dit jaar verschenen boeken, “How Change Happens”. Sunstein heeft naast academische expertise ook politieke ervaring, namelijk als adviseur van Barack Obama. Hij benutte die positie om in het beleid rekening te houden met de kracht van de standaardkeus: wat je kiest als je geen actieve keus maakt. Voor het pensioendomein is dat bij uitstek relevant nu werknemers meer kunnen en moeten kiezen, en er meer mensen zijn die niet in de tweede pijler sparen.

In zijn lezing ging Sunstein in op een ander soort keuzes: hoe komen omwentelingen in een samenleving tot stand? Sunstein schetste drie factoren die een rol spelen: 1) mensen gedragen zich niet naar hun eigen voorkeur als ze denken dat die afwijkt van wat anderen willen; 2) mensen laten zich in min of meerdere mate leiden door wat anderen doen; 3) actie hangt af van of mensen het gedrag van anderen kunnen observeren. De eerste twee factoren zijn niet te meten, met als gevolg dat grote omwentelingen onvoorspelbaar zijn. Lenin was verbaasd over wat hij teweegbracht, datzelfde geldt voor de Franse revolutionairen, misschien ook voor Trump, en voor de slachtoffers van Weinstein die #metoo genereerden.

Wat kunnen we hiervan opsteken voor Nederland en in het bijzonder pensioenen? In elk geval dat we niet kunnen voorspellen of en wanneer Nederlanders de straat opgaan als ze ontevreden zijn over instituties – behalve als die georganiseerd zijn door bijvoorbeeld vakbonden, maar dat geldt in de definitie van Sunstein niet als omwenteling, maar als belangenbehartiging. Het wachten is eerder of niet-georganiseerden – starters zonder woonperspectief, zonder arbeidscontract, en zonder pensioenopbouw – spontaan en massaal in actie komen. En zo ja, of ze daarmee verandering afdwingen.

Lees hier een meer uitgebreide terugblik.