Promotie Johan Bonekamp: sparen of spenderen, dat is de vraag

Johan Bonekamp promoveerde onlangs aan de Tilburg University. Hij schreef vijf essays die allemaal te maken hebben met persoonlijke financiën voor en na pensionering. Een interview.

Naam: Dr. Johan Bonekamp   Promotie: 23 juni 2021 aan de Tilburg School of Economics and Management, Tilburg University Proefschrift: Studies on labour supply, spending and saving before and after retirement

Wat was het startpunt voor je onderzoek?
“Standaard economische theorie voorspelt dat mensen tijdens hun werkende leven geld opzij zetten en dit uitgeven wanneer ze eenmaal gepensioneerd zijn. Maar in de praktijk blijkt dat, zowel in Nederland als in Australië, de Verenigde Staten en andere landen, gepensioneerden vaak vast blijven houden aan hun spaartegoeden. De economische literatuur geeft hier verschillende verklaringen voor. Bijvoorbeeld dat gepensioneerden hun spaargeld niet uitgeven vanwege onverwachte zorguitgaven of om een erfenis na te laten. Maar tal van vragen blijven nog onbeantwoord: welke, mogelijk ietwat abstractere, redenen zijn er nog meer? Wat is de invloed van het pensioensysteem en het zorgstelsel van het land waar het individu woont? Maar ook naar de toekomst toe: verwachten binnenkort gepensioneerden ook vast te houden aan hun spaartegoed? En zo ja, waarom?”

Vertel?
“In de eerste drie essays maken we gebruik van zogeheten vignettenonderzoek. We vragen binnenkort gepensioneerde Nederlanders en Australiërs (50-64 jarigen) om een hypothetisch huishouden dat net gepensioneerd is advies te geven over hoeveel ze uit zouden moeten geven gedurende pensionering. Vervolgens vragen we welke redenen hierachter liggen. De deelnemers aan het onderzoek geven meerdere keren advies waarbij we de hypothetische huishoudens in verschillende (gestileerde) pensioensystemen plaatsen. In het tweede essay onderzoeken we of we het geadviseerde uitgavenpatroon kunnen beïnvloeden zonder dat we de respondenten hiertoe dwingen. In het derde essay kijken we of het geadviseerde uitgavenpatroon anders is wanneer het hypothetische huishouden de eerste paar jaar na pensionering een hoog inkomen heeft en de jaren die volgen een lagere uitkering ten opzichte van een levenslange constante pensioenuitkering. Ook kijken we in dit essay of mensen net zo veel nut ontlenen aan één euro op de spaarrekening als aan een levenslange uitkering met een waarde van één euro.”

En het vierde en vijfde essay?
“In het vierde en vijfde essay maken we gebruik van administratieve data. In het vierde essay onderzoeken we of 70-79-jarigen meer gaan uitgeven of sparen als ze in het ziekenhuis zijn opgenomen. Bij de aandoeningen maken we onderscheid tussen het effect op verwachte sterfte en in hoeverre het de bewegingsvrijheid van de getroffene inperkt. Verder kijken we naar verschillende groepen: mensen met en zonder kinderen, mensen met en zonder een partner, mensen met veel en mensen met minder spaargeld. In het laatste essay richt ik me niet langer op de gepensioneerden en binnenkort gepensioneerden, maar op de mensen in het spitsuur van hun leven. Voor deze groep, kijken we naar het causale effect van een schenking op het bruto huishoudinkomen, hypotheekschuld en WOZ-waarde van de eigen woning.”

Ga jij nog verder in het onderzoek?
“Binnenkort ga ik aan de slag bij het Expertisecentrum van de AFM in het team consumentengedrag.”

Wat had je aan Netspar?
“Voordat ik in 2019 als PhD-kandidaat begon, werkte ik vanaf 2016 als onderzoeker bij Netspar. In mijn tijd bij Netspar heb ik samengewerkt met onderzoekers van de Australische equivalent van Netspar: CEPAR. De eerste twee onderzoeken van mijn proefschrift zijn het resultaat van deze samenwerking. Verder ben ik Netspar dankbaar voor de mogelijkheden om mensen te ontmoeten, onderzoek te bediscussiëren en eigen werk te presenteren bij onder andere de Pension Day en International Pension Workshop.”

Meer weten?
Proefschrift