Onderzoeker aan het woord: Jaap Oude Mulders “Demografie en pensioen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden” 

Onderzoeker aan het woord: Jaap Oude Mulders

“Demografie en pensioen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden” 

Pensioen is volop in beweging en er zijn altijd nieuwe vragen te beantwoorden. Wetenschap speelt daarbij een belangrijke rol. Net als nieuwe, jonge onderzoekers die zich met een frisse blik op het pensioenonderzoek storten. Wij vragen hen naar hun drijfveren en wat ze hebben gevonden. Dit keer is dat socioloog Jaap Oude Mulders (NIDI). Hij onderzocht hoe werkgevers en werknemers aankijken tegen vergrijzing op de werkvloer en langer doorwerken. “De afgelopen tien jaar is er ontzettend veel veranderd.”

“Toen ik de International Research Grant toegekend kreeg, was ik een van de eersten die binnen Netspar sociologisch onderzoek deed. Tijdens onderzoekersbijeenkomsten merkte ik dat ik echt iets nieuws inbracht. Het was interessant om bij te dragen aan het verbreden van de onderzoekersblik op de arbeidsmarkt en pensioen. Andersom heb ik ook op financieel-economisch gebied veel bijgeleerd. Naast dat het leuk is die twee werelden meer samen te brengen, zijn ze ook met elkaar verbonden. Het financieel economische deel van pensioenonderzoek wordt gedreven door de achterliggende context van demografie; hoeveel mensen zijn er? En hoeveel daarvan werken?”

Zorgen
“Vergeleken met 2009, keken werkgevers in 2016 heel anders aan tegen vergrijzing op de werkvloer. De beleidswijzigingen op het gebied van langer doorwerken hebben veel losgemaakt. Ons onderzoek laat zien dat de zorgen over het lichamelijk en geestelijk volhouden van werk duidelijk zijn toegenomen, in alle sectoren. Maar, werkgevers zijn ook in actie gekomen. Naast de formele arbeidsvoorwaarden voor oudere werknemers, zoals de mogelijkheid tot thuiswerken of extra vrije dagen, zien we ook een duidelijke toename van informele interventies. Denk aan aandacht voor gezond werken – heel belangrijk voor duurzame inzetbaarheid – en een goede informatievoorziening rondom pensioenen vanuit werkgever. We hebben dit kunnen achterhalen en kwantificeren, door slimme, nieuwe vragen aan de bestaande enquête toe te voegen. Dat was een mooie uitdaging, met een interessant resultaat.”

Ongelijkheid
“Hoewel de verhoging van de AOW-leeftijd op zichzelf goed te rechtvaardigen is, zien we vanuit werknemersperspectief een groeiende ongelijkheid tussen lager en hoger opgeleiden. Dat zit er met name in dat lager opgeleiden minder kansen zien om in goede gezondheid en met werkplezier die AOW-leeftijd te halen. Zij hebben daarbij meer ondersteuning en hulp nodig dan hoogopgeleiden. Om duurzaam inzetbaar te zijn, moet je je goed voorbereiden. Mensen moeten dus niet op hun 55^e, maar al op hun 40^e nadenken of ze hetzelfde werk nog lang gaan volhouden. En dan daarop voorsorteren door bijvoorbeeld scholing. Het valt nog te bezien of dat de komende jaren een beetje van de grond komt. Naast de werkgevers, moet de overheid daar denk ik een serieuze rol in gaan nemen. Om mensen eerder bewust te maken en duurzame inzetbaarheid over de carrière heen te stimuleren.”

Meer onderzoek
Jaap Oude Mulders is als onderzoeker verbonden aan het NIDI. In 2019 won hij de eerste Instituut Gak-KNAW Award. Met deze onderzoeksbeurs werkt hij de komende jaren aan nieuw onderzoek over de rol van sociale normen in gedrag ten aanzien van duurzame inzetbaarheid en langer doorwerken.

Voor meer informatie, bekijk hier het onderzoeksproject Uitstel van pensionering: Verwerken van reacties van werknemers en werkgevers (Jaap Oude Mulders en Kène Henkens). Of lees de sectorgerichte papers:

• Reacties van werkgevers op een verouderd personeelsbestand, Hendrik P. van Dalen, Jaap Oude Mulders en Kène Henkens (2019)
• Loslaten van de verplichte pensioenleeftijd en het organisatieklimaat rondom langer doorwerken, Jaap Oude Mulders, Harry van Dalen, Kène Henkens (2018)