Preview special Pensioenakkoord: Meer mogelijkheden voor indexatie in nieuw pensioencontract; maar is dit wenselijk?

Pensioeninkomen stijgt al jaren niet mee de stijgende kosten van levensonderhoud. Al geruime tijd dreigt zelfs korting. Als ouderen er nu toch wat bij krijgen, raakt dat jongeren in hun portemonnee. Randvoorwaarde voor het pensioenakkoord is dat voor deze problemen een oplossing wordt gevonden. Er worden twee contractvarianten genoemd in het akkoord. De ene keuze maakt het mogelijk eerder te indexeren, zonder dat de rekening naar de toekomst wordt doorgeschoven. Dit zou ook in contract dat sociale partners voorstellen mogelijk gemaakt moeten worden.

Maar is indexeren wel de meest aantrekkelijke keuze? Het totale pensioenvermogen neemt immers niet toe. Met herverdeling gaat indexatie ten koste van jongeren. Zonder herverdeling, betekent meer geld nu voor dezelfde persoon minder geld later. Indexatie is dan wel een sigaar uit eigen doos.

Pensioenakkoord
Het pensioenakkoord streeft ernaar om de pensioenen te verhogen, zonder dat jongeren hiervoor later de prijs betalen. De Wet Verbeterde Premieregeling (WVP) biedt hier al mogelijkheden voor. Ook omdat het pensioenakkoord pleit voor een gelijk speelveld tussen contractvarianten ligt het voor de hand dergelijke mogelijkheden ook in te bouwen in het nieuwe contract van sociale partners.

Gelijk speelveld
In pensioencontracten die door verzekeraars worden aangeboden is kan een collectief (of een individuele deelnemer) al kiezen tussen een hogere uitkering nu met kans op een lagere (of nog hogere) uitkering later en een lagere, gelijkblijvende uitkering. Het pensioenakkoord streeft naar een gelijk speelveld tussen de twee contractvarianten. Dit betekent bijvoorbeeld dat er zowel binnen de ‘WVP contract variant’ als binnen de variant van sociale partners mogelijkheden kunnen komen om de uitkering te verhogen, zelfs als de dekkingsgraad onder de 100% is. En zonder dat de rekening naar de toekomst wordt doorgeschoven.

Indexatie
Indexeren (nu meer opnemen uit de pensioenpot) heeft echter als consequentie dat de kans op korten stijgt en de kans op koopkrachtbehoud daalt. Wanneer ervoor gekozen wordt nu maximaal uit de pot te halen, stijgt de kans op een lager pensioen in latere jaren tot meer dan 50%. In dat geval blijft in verwachting het bedrag in euro’s dat mensen krijgen in de toekomst gelijk en loopt dus niet op met de inflatie. In koopkracht gaan mensen er dus maar kortstondig op vooruit.

Rekenrente
Dat keuze hoeveel te indexeren heeft te maken met de rekenrente. Met de huidige rekenrente wordt het geld enerzijds verdeeld over mensen, anderzijds over tijd. In het nieuwe contract kunnen die rollen worden ontkoppeld zoals al het geval is in de WVP waar naast de rekenrente ook een projectierente wordt gebruikt. Dan kan nader worden bepaald per generatie (of per persoon) hoe men zijn geld over de tijd verdeelt. In euro’s krijg je nu het hoogste pensioen als je 90 bent. Maar wil je dat wel? Zo kan een sigaar uit eigen doos toch goed smaken.

Meer weten?
Lees het artikel ‘Eerder indexeren is mogelijk maar misschien niet wenselijk’ van Theo Nijman en Lans Bovenberg (onderdeel van de ESB special Pensioenakkoord, 26 september 2019)

Lees ook:

• Het achterliggend paper (inclusief appendix) ‘Eerder indexeren is mogelijk maar misschien niet wenselijk’, Lans Bovenberg en Theo Nijman (2019) Netspar Occasional paper 4 2019.
• Welke vaste dalingen en welk beleggingsbeleid passen bij gewenste uitkeringsprofielen in verbeterde premieregelingen? Bonekamp, J., L. Bovenberg, T. Nijman en B. Werker (2017)