Les uit buitenland: Nederland moet helder, eerlijk verhaal vertellen over pensioenen

De komende jaren zullen alle betrokkenen bij de Nederlandse pensioenhervorming een glasheldere en eerlijke verhaallijn moeten communiceren rond de overgang naar een nieuw pensioencontract. Dat is een van de lessen die pensioenexperts van het onafhankelijke kennisnetwerk Netspar trekken na analyse van negen andere landen die eerder een grote hervorming van het pensioenstelsel doormaakten. Onno Steenbeek (EUR en APG) en Benne van Popta (Pensioenfonds Detailhandel) overhandigen hun bevindingen op woensdag 30 juni aan minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Nederland staat aan de vooravond van een grote en unieke transitie naar een nieuw pensioencontract. Een van de belangrijke veranderingen is dat ons land tussen 2023 en 2027 overgaat van een situatie waarin je pensioen direct gekoppeld is aan je salaris, naar een situatie waarin het opgebouwde vermogen bepaalt hoeveel pensioen je naar verwachting krijgt.

Onderzoekers van het onafhankelijke kennisnetwerk Netspar analyseerden de internationale vakliteratuur en spraken met experts uit negen landen waar het pensioenstelsel eerder op de schop ging. Het gaat om de Verenigde Staten, Canada, Australië, Israël, Denemarken, Chili, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en België.

De situatie in die landen is niet een-op-een te vergelijken met die in Nederland, maar er zijn zeker parallellen te trekken en lessen te leren. Zo komen er bij pensioenhervormingen vaak hoge, soms onverwachte kosten kijken doordat sommige groepen van de samenleving opeens buiten de boot dreigen te vallen. Denemarken kon de kosten bijvoorbeeld opvangen doordat de sector heel gezond was en er voldoende budget was uitgetrokken voor verrassingen. In Chili zat tijdens de hervormingen het economische tij mee. En Zweden besloot om de overgang naar een individueel pensioen niet helemaal vrij te laten, waardoor er minder viel te kiezen en de kosten lager bleven.

Volgens pensioenexpert Onno Steenbeek is het belangrijk om in de communicatie te laten zien dat veel nog onduidelijk is: “De weg naar het einddoel is niet alleen maar een technische implementatie. Het is een lang en kronkelig pad waarbij pensioenfondsen, toezichthouders, werkgevers en andere betrokkenen vertrouwen moeten opbouwen bij de deelnemers en werkgevers.”

Benne van Popta vult aan: “In Nederland is weinig ruimte om scherpe randjes weg te werken. We kunnen het in 2026 misschien wel technisch op orde hebben, maar de samenleving verandert ook en daar moeten we ons op voorbereiden.”

Publicatie
Transition to a new pension contract in the Netherlands – Lessons from abroad door Benne van Popta en Onno Steenbeek, 2021, Netspar Occasional Paper 03-2021.