‘Jorgo, we maken graag gebruik van jouw hersens’

Vrijdag 17 februari promoveert Jorgo Goossens. Een bijzondere dag voor hem. Hij blikt terug op hoe het allemaal begon, de resultaten van zijn onderzoek, de impact van corona en zijn toekomstplannen.

Terug naar de start. Hoe begon het vier jaar geleden toen je besloot: ik ga voor mijn PhD.

Jorgo: ‘De oorsprong ligt eigenlijk bij mijn afstudeerstage bij APG voor mijn eerste master. Daar ontmoette ik Rob van den Goorbergh en Eduard Ponds – twee van de uiteindelijk vier begeleiders tijdens mijn PhD – en sprak met hen over mijn toekomst na mijn afstuderen. Zij inspireerden mij om eens na te denken over een PhD. Dat mondde uit in een beursaanvraag voor een Industrial Doctorate bij NWO samen met Bas Werker en Marike Knoef van Netspar. Een Industrial Doctorate gaat uit van verbinding tussen wetenschap en praktijk, eigenlijk exact waar Netspar ook voor staat. Voor mij was dit een perfecte samenstelling (APG – Netspar – NWO – Tilburg University) waarin alles samenkwam.’

Klinkt allemaal voorspoedig. Dus toen de aanvraag goedgekeurd was kon je beginnen?

Jorgo: ‘Niet helemaal, er zat nog wat tijd tussen. Ik heb eerst nog een educatieve master gedaan in het lesgeven van wiskunde aan de Technische Universiteit Eindhoven. Vanuit Tilburg University is de voorwaarde dat je eerst een research master afrondt voordat je begint aan jouw promotieplek. Dat heb ik vervolgens gedaan en daarna kon ik echt beginnen.’

Hoe start je dan? Waar begin je?

Jorgo: ‘Ik kon gelukkig verder met een voortvloeisel van mijn research master. Zo is hoofdstuk 1 van mijn proefschrift ontstaan. Vanuit de theoretische kant ben ik de literatuur in gedoken en heb ik me gericht op drie dingen: overmatige focus op het heden, rentetermijnstructuren en tijdsvoorkeuren. Samen met Bas Werker kwam ik tot een evenwichtsmodel voor financiële markten en kunnen we goed verklaren waarom rentes zich gedragen zoals we waarnemen. Via APG onderzocht ik deze risico- en tijdsvoorkeuren van deelnemers. Dat was vanuit de praktijk.’

En hoe knoop je theorie en praktijk aan elkaar?

Jorgo: ‘Met de resultaten van het deelnemersonderzoek bij APG en de theorie die ik opgedaan had, kan ik vanuit de wetenschap verklaren waarom mensen voor een hoog-laag pensioen kiezen op basis van hun risico- en tijdsvoorkeuren. Voor de pensioenpraktijk is het heel belangrijk om de voorkeuren te meten en te weten want het heeft implicaties op het gedrag van deelnemers.’

Juist nu heel relevant met de Wet toekomst pensioenen, toch?

Jorgo: ‘Zeker, want tijdsvoorkeuren zijn bijvoorbeeld heel relevant om te weten voor het projectierendement of bij de keuze van een hoog-laag pensioen of lumpsum. Risicovoorkeuren meten is onder andere sterk relevant tijdens de opbouwfase van je pensioen en tijdsvoorkeuren meten is relevant voor de afbouwfase. Waarbij wel aangetekend moet worden dat deze voorkeuren niet geheel stabiel zijn in een mensenleven.’

En daar kwam iets bijzonders uit?

Jorgo: ’Nou, vooral het moment van meten was heel bijzonder. Dat was namelijk in maart 2020. Precies het moment dat corona wereldwijd speelde en we in Nederland in een lockdown zaten. We onderzochten de risico- en tijdsvoorkeuren op dagelijkse basis. En wat bleek? Er was een samenhang met de ziekenhuisopnames. Op dagen van hoge ziekenhuisopnames waren mensen meer risicoavers en geduldiger: zo zijn ze minder bereid om risico’s te nemen en meer bereid om geld voor later te sparen. Het moment van uitvragen van voorkeuren doet er dus toe. Dat bracht ons op het idee om nog een keer een onderzoeksuitvraag te doen op een later moment in het jaar. Daarbij vanuit gaande dat corona dan wel voorbij zou zijn. In december 2020 planden we een nieuw onderzoek. Niet wetende dat we op dat moment in een strikte lockdown terecht waren gekomen. De resultaten waren gelijk aan eerder onderzoek. Corona heeft mij, achteraf gezien meer geluk dan wijsheid, de kans gegeven op twee cruciale momenten mijn onderzoek uit te voeren.

Heeft corona nog op andere manieren effect gehad?

Jorgo: ’Ja, zeker op mij persoonlijk. Je komt toch van de één op de andere dag thuis te zitten. Nu was mijn voordeel dat ik al een tijdje onderweg was met mijn PhD en al een netwerk had opgebouwd. Ik kon ook online een beroep op mijn begeleiders doen en contact onderhouden met collega’s. Toen ik nog fysiek naar kantoor ging, werd ik vaak door Rob van den Goorbergh bij overleggen geroepen: ‘Jorgo, we maken graag gebruik van jouw hersens’ en dat is online toch minder. Door het thuiswerken kon ik ook echt wel geconcentreerd meters maken, dus dat was een voordeel. Maar het bracht ook thuis de uitdaging mee dat ik niet alleen thuiswerkte maar ook mijn vriendin. Lachend: en we zijn nog steeds heel gelukkig samen.’

Wat zijn jouw toekomstplannen na jouw promotie?

Jorgo: ‘Heel blij ben ik met mijn aanstelling bij Radboud Universiteit Nijmegen als universitair docent. Ik vind onderzoek doen en onderwijs geven heel interessant en leuk. Radboud past echt bij mij vanwege de expertise op gedragseconomie en gedragsfinanciering. Daarnaast blijf ik als fellow aan Netspar verbonden en blijf ik onderzoeken en publiceren. Ook houd ik mijn nevenfunctie bij APG, waardoor ik praktijk met wetenschap kan blijven verbinden.’

Wat geef je jouw studenten mee van jouw ervaringen als PhD?

Jorgo: ‘De meeste studenten zijn er niet zo mee bezig, ik ook destijds niet zo. Daarom ben ik heel blij dat ik door APG in aanraking ben gekomen met Netspar en erachter kwam dat een PhD traject mogelijk is. Ik ben heel enthousiast over toegepast onderzoek. Dankbaar ben ik voor de support van mijn begeleiders zowel bij APG als bij Netspar. En van mijn vriendin en familie. Ik ben heel intensief met dit traject bezig geweest en mijn naasten hielden me met beide benen op de grond en boden me vaak de juiste afleiding en relativering.’