Willen we ons pensioen nog wel samen doen? Over keuzevrijheid en solidariteit in aanvullend pensioen

Een van de hoekstenen van het Nederlandse aanvullende pensioenstelsel is de solidariteit tussen pensioendeelnemers, tussen bijvoorbeeld jong en oud en tussen hoge en lage inkomens. De houdbaarheid van het pensioenstelsel staat onder druk als gevolg van een vergrijzende bevolkingssamenstelling, een toegenomen heterogeniteit aan groepen en dynamiek op de arbeidsmarkt en wellicht een stille wens om niet langer bij te dragen aan collectieve pensioenvoorzieningen omdat mensen bang zijn daarvan zelf de vruchten niet meer te kunnen plukken.

De solidariteit is bovendien van bovenaf opgelegd. Voor de hedendaagse generatie werknemers komt de solidariteit tot uiting in allerlei verplichtingen; deelname aan het pensioenstelsel is daarmee niet een keuze die mensen zelf gemaakt hebben.

In dit paper staan drie vragen centraal, die we trachten te beantwoorden in drie afzonderlijke paragrafen. In paragraaf 2 onderzoeken we hoe sterk pensioendeelnemers hechten aan solidariteit binnen het aanvullend pensioen. In paragraaf 3 komt te vraag aan de orde hoe sterk de wens voor keuzevrijheid is binnen pensioencontracten. Tot slot komt in paragraaf 4 aan de orde: met wie willen mensen solidair zijn en risico’s delen in een pensioenfonds?