Netspar Brief 14 – Wie zorgt en betaalt voor de ouderen van morgen?

De ouderenzorg wordt in Nederland grotendeels collectief gefinancierd. In vergelijking met omringende landen spelen mantelzorg en eigen bijdragen een beperkte rol. Die uitgebreide collectieve financiering leidt er samen met andere regelingen toe dat ouderen weinig financiële problemen hebben. Recent wordt meer nadruk gelegd op eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid. Extra collectieve financiering en een grotere nadruk op eigen verantwoordelijkheid hebben elk voor- en nadelen.

In deze Netspar Brief gaan we in op de twee belangrijkste manieren waarop de eigen verantwoordelijkheid in de ouderenzorg momenteel wordt vormgegeven: mantelzorg en eigen betalingen. We beschrijven, op basis van recent Netspar-onderzoek, hoe een toename van de rol van deze twee opties leidt tot een andere verdeling van de lasten tussen verschillende groepen. We verkennen ook een aantal beleidsopties om indien gewenst groepen die een relatief groot deel van de lasten van meer privaat georganiseerde zorg zouden dragen te ontzien, en om de lasten van ouderenzorg beter over het leven te kunnen spreiden.

Een groter beroep op mantelzorg betekent dat de lasten worden neergelegd bij de mensen die deze zorg verlenen. In Nederland geeft dit vooral negatieve gezondheidseffecten; door de ruime collectieve gefinancierde formele zorg lijken de lasten in de vorm van minder arbeidsparticipatie vooralsnog beperkt. Hogere eigen betalingen betekenen dat de ouderen die zorg gebruiken zelf een groter deel van de lasten dragen. Omdat ouderen met weinig financiële middelen gemiddeld de meeste zorg gebruiken, zouden de lasten van hogere eigen betalingen vooral bij hen terecht kunnen komen.

De lasten van de groeiende ouderenzorg zullen verdeeld moeten worden tussen de premie- en belastingbetalers, de zorggebruikers en mantelzorgers. Elk van deze manieren om de ouderenzorg te financieren en te organiseren heeft voor- en nadelen, er is dus geen eenvoudige oplossing.

Via aanvullende beleidsmaatregelen kunnen specifieke groepen ontzien worden en kan een betere spreiding van het geven van en het betalen aan zorg over het leven mogelijk gemaakt worden. Dat eerste kan bijvoorbeeld bereikt worden door een eventuele verhoging van eigen betalingen afhankelijk te maken van het inkomen en vermogen, zoals ook nu al het geval is. Voor een betere spreiding is het onder meer nodig om ouderen de mogelijkheid te geven om hun financiële middelen daadwerkelijk aan te kunnen spreken op het moment dat ze die nodig hebben, bijvoorbeeld door het flexibel opnemen van pensioenuitkeringen mogelijk te maken.

Video interview met Pieter Bakx

Persbericht

Netspar, Network for Studies on Pensions, Aging and Retirement, is a thinktank and knowledge network. Netspar is dedicated to promoting a wider understanding of the economic and social implications of pensions, aging and retirement in the Netherlands and Europe.

MORE ABOUT NETSPAR


Mission en strategy           •           Network           •           Organisation           •          Magazine
Board Brief            •            Actionplan 2023-2027           •           Researchagenda

ABOUT NETSPAR

Our partners

B20231704_DNB_Blacklogo
svb
B20211216_shell download
B20160708_uva
B20200924_Ortec Finance logo 250px_banner_small
View all partners