Welke keuzemogelijkheden zijn wenselijk vanuit het perspectief van de deelnemer?

In de Nationale Pensioendialoog is keuzevrijheid een belangrijk thema. Veel deelnemers geven aan graag meer keuzemogelijkheden in hun pensioenvoorziening te hebben dan nu mogelijk is, o.a. bij de inleg voor pensioen, de uitvoerder en het beleggingsbeleid, de datum waarop het pensioenuitkering ingaat, en de vorm van uitbetaling van het opgebouwde pensioen. Bij al deze keuzemomenten zijn tal van varianten mogelijk.

In eerste instantie lijkt vanuit de deelnemer een vergroting van de keuzevrijheid altijd een verbetering. Dat gaat echter niet op. Ten eerste kan grotere keuzevrijheid gepaard gaan met hogere kosten, die uiteindelijk door de deelnemers zelf moeten worden opgebracht. Ten tweede laat de recente literatuur uit de psychologie en gedragseconomie zien dat mensen lang niet altijd de beslissingen nemen die het meest in hun eigen belang zijn (zie bijvoorbeeld Prast en van Soest, 2014). Meer keuzevrijheid kan dan ook leiden tot slechtere keuzes en verlies van welvaart. Dit kan weer voor een deel worden ondervangen door de deelnemers een duwtje in de rug te geven en de keuzes op een dusdanig manier aan te bieden dat de kans op een slechte beslissing verkleind wordt (“keuzearchitectuur”; zie bijvoorbeeld Krijnen en anderen, 2014). In een kwalitatieve analyse laten de Beer en anderen (2014) zien wat de voor- en nadelen zijn van verschillende scenario’s met een variërende mate van keuzevrijheid.

Probleemstelling

In dit project staat de vraag centraal welke keuzemogelijkheden er al zijn in Nederland en in andere landen en wat de ervaringen daarmee zijn. Daarbij komt aan de orde wat de welvaartskosten van bepaalde keuzes zijn (welke keuzes zijn wezenlijk), met welke keuzemogelijkheden individuele deelnemers goed of minder goed kunnen omgaan, en wat dit betekent voor de gewenste inrichting van het keuzemenu.

De volgende vragen zullen aan de orde komen:

  • Welke keuzemogelijkheden zitten er in het huidige (Nederlandse) pensioenstelsel en hoe gaan de deelnemers daarmee om?
  • Wat zijn de ervaringen in landen met meer keuzevrijheid voor het individu, zoals het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten?
  • Wat is de mogelijke welvaartswinst van diverse vormen van meer individuele keuzevrijheid en hoe verhoudt zicht dat tot de kosten?
  • Wat is het mogelijke welvaartsverlies van meer keuzevrijheid als we er rekening mee houden dat deelnemers vaak niet de beste beslissingen nemen?
  • In welke mate en op welke manier kunnen we dit welvaartsverlies beperken door effectieve communicatie en keuzearchitectuur?

Bekijk paper

Netspar, Network for Studies on Pensions, Aging and Retirement, is a thinktank and knowledge network. Netspar is dedicated to promoting a wider understanding of the economic and social implications of pensions, aging and retirement in the Netherlands and Europe.

MORE ABOUT NETSPAR


Mission en strategy           •           Network           •           Organisation           •          Magazine
Board Brief            •            Actionplan 2023-2027           •           Researchagenda

ABOUT NETSPAR

Our partners

B20220412_SPIN_logo+naam_2xPMS_2_voettekst
B20160708_universiteit leiden
B20160708_asr
BPL_Pensioen_logo+pay-off - 1610-1225 v1.1_grijswaarden
B20221103_Zwitserlevengrayscale
View all partners